Çek cumhuriyet Rusya'dan kiralarını istiyor

Çekoslovakya'nın komünist bir uydu olduğu dönemde "Rus silahları ve tanklarının tehdidi altında" bedavaya verilen binalar bugün hala Moskovalı diplomatlar tarafından kullanılıyor.

Çek Cumhuriyeti ile Rusya arasında sık sık gerilen diplomatik ilişkiler, Orta Avrupa ülkesinin dışişleri bakanlığının bu hafta başında ödenmeyen kira için Kremlin'e dava açmayı planladığını açıklamasıyla daha da kötü bir hal almış durumda.

Dışişleri Bakanlığı'na bağlı bir kurum olan ve diğer ülkelerin büyükelçilikleri tarafından kullanılan gayrimenkullerle ilgilenen Diplomatik Servis, Çarşamba günü Prag Belediye Mahkemesi'nde Rus devletine karşı dava açtığını duyurdu.

Davada Rusya'nın son üç yılda "53 milyon Çek krunasını (2 milyon Avro) aşan haksız zenginleşmeden" kazanç sağladığı iddia ediliyor.

Bu durum, Çekoslovakya'nın Moskova'nın etkisi altında komünist bir uydu devlet olduğu 1970'li ve 1980'li yıllarda Sovyetler Birliği'nin halef devleti olan Rusya ile yapılan aktif anlaşmaların iptaline ilişkin Mayıs ayında alınan kararın ardından geldi.

Konu ile açıklama yapan Çek Dışişleri Bakanı Jan Lipavský, "Dışişleri Bakanlığı'na bağlı bir kuruluş olan Diplomatik Servis'in Rusya Federasyonu'na karşı Belediye Mahkemesi'nde dava açtığını teyit edebiliriz" dedi.

Bakanlığa göre Rusya, Çek yetkililer tarafından bu yeni durumu ele almak üzere yapılan çeşitli girişimleri kabul etmedi.

Prag'daki hükümet tarafından 40 yılı aşkın bir süre önce yapılan ve Sovyetler Birliği'ne diplomatik amaçlarla araziyi serbestçe kullanma yetkisi veren dokuz aktif anlaşma ya da karar iptal edildi.

Karar toplam 59 araziyi etkiliyor. Rusya'nın etkilenen mülkler üzerindeki ilgili vergi yükümlülüklerini yerine getirmesi gerekecek. Çek tarafı, serbest kullanım yerine, kira sözleşmeleri temelinde kullanımın müzakere edilebileceğini veya "Çek Cumhuriyeti için daha faydalı olan diğer çözümlerle devam edilebileceğini" söyledi.

Anlaşmazlık temelde Ukrayna'nın geniş çaplı işgalinden öncesine dayanıyor olsa da, Çek Cumhuriyeti bu sorunu 2020 yılına kadar çözmeye çalışmış ancak çözüme ulaşılamamıştı, Çek Avrupa İşleri Bakanı Martin Dvořák, Rusya'nın servetini Ukrayna'nın işgali için kullanması nedeniyle sabırlarının tükendiğini belirtti.

Dvořák bir tweet'inde,

"Ülkemizin işgalinden sonra Rus tanklarının silahları altında alınan ve bugüne kadar Rusya'nın topraklarımızdaki geniş arazileri ücretsiz olarak kullanmasına izin veren hükümet kararlarını iptal ettik. Bu toprakların kullanımından elde edilen izinsiz kazançlar Ukrayna'nın mevcut işgalini desteklemek için kullanılmamalıdır," yazdı.

Binalar arasında ülkenin en popüler kaplıca kenti olan Karlovy Vary ve başkent Prag'dan sonra ikinci büyük kenti olan Brno'daki eski Sovyet konsoloslukları da bulunuyor.

Casusluk ve depo patlamaları

Çek Cumhuriyeti'nin Rusya ile diplomatik ilişkileri, ülkenin gizli servisleri ve müfettişlerinin 2014 yılında Vrbětice kasabasındaki bir mühimmat deposunda meydana gelen patlamada Rus ajanlarının parmağı olduğunu ortaya çıkarmasının ardından 2014 yılından beri gergin durumda.

Biri Ekim ve Aralık ayında meydana gelen iki patlama, Rus askeri istihbaratının ya da GRU subaylarının, Rusya'nın ülkeyi işgal etmeye başladığı dönemde Ukrayna'ya yapılan silah sevkiyatını aksatmak amacıyla bu olayı tasarladığının ortaya çıkmasının ardından Çek kamuoyunda şok etkisi yaratmış, Çek Cumhuriyeti daha sonra gizli Rus casusu olarak tespit ettiği 18 diplomatı sınır dışı etmişti.

Prag'daki Rus Büyükelçiliğinde halen altı diplomat görev yapıyor. Dışişleri Bakanlığı daha önce bu kadar az sayıda diplomatın "tüm binaları diplomatik amaçlar için kullanamayacağı" ve muhtemelen ticari amaçlar için de kullanıldıkları konusunda şüphelerini dile getiriyor.

Yapılan bir denetim sonucunda onlarca binanın beyan edilen amaçlar doğrultusunda kullanılmadığı ve bu tür binaların vergi yükümlülüklerine tabi olduğu teyit edildi.

Geçmiş:

Çek halkı, özellikle Rus tanklarının bir gecede ülkelerine girdiği benzer deneyimler nedeniyle Ukrayna'da devam eden işgale karşı hassas.

Ağustos 1968'de Çekoslovakya - Çek Cumhuriyeti ve Slovakya'nın komünizmin çöküşünün ardından 1992'de dostane bir şekilde iki devlete ayrılmasından önceki ülkenin adı - Sovyetler Birliği ve Bulgaristan ve Macaristan dahil Varşova Paktı müttefikleri tarafından işgal edildi.

Tanklar ve uçaklar da dahil olmak üzere yüz binlerce asker, aydınların, protestocuların ve hatta Çek komünist parti üyelerinin - Prag Baharı olarak bilinen - ülkeyi reforme etme ve modernleştirme girişimlerini bastırmak için gece karanlığında işgale katıldı.

Olaylar, diğer komünist ülkeler de dahil olmak üzere uluslararası alanda eleştirildi ve Sovyetler Birliği'ne bağlı ülkelerin Avrupa'nın geri kalanıyla bir arada yaşama ve işbirliği yapma umudunu kırdığı ve ilgili komünist ülkelerin tek başlarına hareket etmelerine izin verdiği düşünülüyor.

Takip eden on yıllarda Sovyetler Birliği ülke üzerindeki hakimiyetini güçlendirdi ve reformcuları uzaklaştırdı, işte bu dönemde yakın zamana kadar aktif olan bu arazi kullanım anlaşmaları imzalandı.