Emeklilerin Gelirleri ve Haciz Konusunda Yasal Koruma
Emeklilerin gelirleri, aylıkları ve ödenekleri muvafakat alınmadan haczedilemez veya bloke konulamaz. Bankalar, kredi kullanan emeklilerin ödemede sorun yaşaması durumunda maaşlarından kesinti yapamaz. Bu tür kesintilerin iadesi, dava yoluyla talep edilebilir.
Emekliler arasında, çekilen krediler, senetle yapılan taksitli borçlar veya vergi borcu gibi nedenlerle hacizle karşı karşıya kalanların CİMER, Sosyal Güvenlik Kurumu ve Alo 170'e çok sayıda şikayet geldi. Sosyal Sigortalar Kanunu'na göre, emeklilerin gelirleri, aylıkları ve ödenekleri bankalar tarafından muvafakat alınmadan haczedilemez veya bloke edilemez. Haciz talebi, ilgili icra müdürü tarafından reddedilmelidir. Yüksek Yargı da emekli aylığı hakkını "yaşam hakkı" olarak değerlendirmiş ve bankaların bloke veya kesinti yapma yetkisi olmadığına karar vermiştir.
YASAL KORUMA
Emekli olan kişilerin yıllarca çalışarak hak kazandıkları en önemli geçim kaynağı aylıklarıdır ve borçlar veya nafaka gibi kesintiler en sık yargıya taşınan konulardan biridir. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 93. maddesi, "Sigortalıların ve hak sahiplerinin gelirleri, aylıkları ve ödenekleri, sağlık hizmeti sunucularının genel sağlık sigortası hükümlerinin uygulanması sonucunda Kurum nezdinde doğan alacaklar için devir veya temlik edilemez" hükmünü içermektedir. Bu hükme göre, emekli, dul veya yetim aylıkları nafaka dışında haczedilemez. Emekli olunan sigorta kolu gözetilmeksizin ayrım yapılmaz. Haciz için emeklinin onayı gerekmektedir. Ancak, emeklinin adına kayıtlı araç, ev veya arazi varsa icra müdürlüğü tarafından haciz uygulanabilir.
KESİLEN ÖDEMELER İADE EDİLEBİLİR
Emekli aylıklarının çeşitli borçlar nedeniyle icra müdürlükleri tarafından bloke edilmesi veya doğrudan banka hesabından kesinti yapılması durumu söz konusu olabilmektedir. Bazı bankalar, emekli aylığını teminat göstererek belirli bir miktar kredi sağlayabilmektedir. Kredi ödemelerinde sorunlar yaşandığında banka, emekli hesabına yatan parayı kesinti yapar. Bu hukuka aykırı kesintiler için dava yoluyla iade talep edilebilir. Yapılan kesintilerin iadesi için istirdat davası açılabilir (bir yıllık hak düşürücü süreye tabidir). Kesintilerin durdurulması için dava açılırken ihtiyati tedbir talep edilmelidir. Ayrıca, dava dilekçesinde menfi tespit talebinin de belirtilmesi gerekmektedir. Menfi tespit talebi kabul edildiğinde, banka hesabındaki kesinti sona erer. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu kararlarına göre, menfi tespit ve istirdat davalarıyla tahsil edilen tutarın iadesi sağlanabilmekte ve emekli aylığından yapılan kesintiler durdurulabilmektedir.