Ukrayna'da sorun savaş değil yolsuzluk
24 Şubat 2022 de Rus işgali başladığı sırada sivil halkı soyan Ukrayna ordusu ve güvenlik güçleri haberleri henüz unutulmadan son günlerde giderek artan şekilde Ukrayna Devlet ve hükümetinde yozlaşma ve yolsuzluk haberleri gündeme gelmiş durumda.
Son araştırmalara göre, Ukraynalı küçük şirketler , yolsuzluk ve kamu fonlarının kontrol edilmemesini ülkelerinin yeniden inşasında en büyük endişeleri.
Ukrayna'da küçük bir şirketi yönetmek kolay değil.
Yeni müşteriler çatışma sırasında Ukraynalı şirketlerle çalışma konusunda tereddüt ederken, eski müşteriler bütçe kısıtlamaları ile mücadele ediyor.
Yine de yurt dışından yeni yatırımlar çekmeye ve Ukrayna'nın kısmen kendi finanse etmek zorunda kalacağı yeniden yapılanma sürecine hazırlık olarak vergi ödeyerek ülkeyi desteklemeye devam etmeye kararlı. Ancak en büyük endişeleri yolsuzluk.
Uluslararası Şeffaflık Örgütü'nün raporuna göre Ukrayna'nın yeniden inşası konusunda vatandaşların ve iş sahiplerinin bir numaralı korkusu "yolsuzluk" bu korku savaştan bile bile daha fazla.
Ankete göre halkın %73'ü ve işletmelerin %80'i "yolsuzluk planlarının yeniden kurulmasını" en büyük korku olarak sıralarken, bunu sırasıyla %68 ve %73 ile "kontrol eksikliği ve kamu fonlarının zimmete geçirilmesi" takip ediyor.
Ukrayna'nın Avrupa'nın en yolsuz ülkelerinden biri olarak tanınması, başta yeni mali yardım paketleri alabilmek için Kiev'in reformları gerçekleştirmesi gerektiğini açıkça belirten ABD ve AB olmak üzere bağışçıları ve müttefikleri de endişelendiriyor.
Milyarlarca dolarlık yeniden inşa fonu sözü verildi
Siyaset ve iş dünyasının uluslararası liderleri Ukrayna'nın yeniden inşası gibi muazzam bir görevi görüşmek üzere Haziran ayında Londra'da düzenlenen Ukrayna'nın Yeniden İnşası Konferansı'nda bir araya geldi ve savaştan harap olmuş ülkeye vaat edilen yüz milyarlarca euroya ek olarak milyarlarca Euro daha vaat edildi.
Dünya Bankası Nisan ayında yayınladığı raporda Rusya'nın geniş çaplı işgalinin 411 milyar $ (376.6 milyar €) zarara yol açtığını ve "hızlı bir toparlanma" için sadece bu yıl 14.1 milyar $'a (12.92 milyar €) ihtiyaç duyulduğunu tahmin eden bir rapor yayınlamıştı.
Haziran ayında Londra'da düzenlenen konferans desteğin var olduğunu teyit etti ancak hem bağışçılar hem de Ukrayna vatandaşları fonun nereye gideceği konusunda endişeli.
Başbakan Denys Shmyhal, Ukrayna'nın bu uyarıları ciddiye aldığını göstermek amacıyla yeniden yapılanma konferansında, tüm yeniden yapılanma projeleri için gerçek zamanlı olarak açık veri toplayacağını, düzenleyeceğini ve yayınlayacağını iddia ettiği DREAM sistemini tanıttı.
DREAM web sitesinde "Herkes, her yerde, proje teslimatının etkinliğini ve verimliliğini izleyebilir ve bu bilgileri riskleri azaltmak, doğru raporlama yapmak ve genel proje performansını iyileştirmek için kullanabilir" diyor.
Yolsuzluğu önlemeye yönelik reformlar
Görünürde Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelenskyy yolsuzlukla mücadele önlemlerini destekliyor ve yeniden yapılanma dönemine hazırlık için Ukrayna'nın dönüştürülmesi gerektiğini vurguluyor ancak kendisi ve yakın çevresinin aşırı lüks harcamaları Batı dünyası tarafından dile getirilmese de herkesin bildiği bir sır.
Geçtiğimiz ay kolluk kuvvetleri sisteminde reform yapılmasına yönelik stratejik bir planı onaylayan Zelenskiy, Temmuz 2022'de hem Brüksel hem de Washington DC'nin Ukrayna'nın çiçeği burnunda hukuk ve yargı sistemini kilit bir mesele olarak işaret ettiği bir kabine değişikliğinin ortasında yeni bir başsavcı atadı. Zelenskyy ayrıca Temmuz 2022'de Özel Yolsuzlukla Mücadele Savcılığı'na (SAPO) yeni bir başkan ve Mart 2023'te Ukrayna Ulusal Yolsuzlukla Mücadele Bürosu'na (NABU) yeni bir müdür atayarak AB isteklerini yerine getirdi. ( Önceki görevliler zimmet ve yolsuzluk iddiaları ile gündeme gelmişti)
Rusya’ya karşı verilen göstermelik savaşta Ukrayna’nın imajı için bazı konulara göz yumulsa da Batının bu konulara daha ne kadar müsamaha göstereceği konusunda net bir tahmin yok.