Ukrayna NATO üyesi mi oluyor ?

NATO üyeleri, savaştan zarar görmüş ülkeye ve üyelik teklifine siyasi destek göstermek amacıyla Ukrayna'ya geliştirilmiş bir ilişki formatı sunmaya hazırlanıyor, ancak katılım için somut bir yol haritası hala daha uzak bir ihtimal olarak duruyor.

Ukrayna'nın sekiz ay önce yaptığı NATO'ya katılma teklifi şu ana kadar cevapsız kalmış olsa da Temmuz ayında yapılacak Vilnius Zirvesi'nin ana gündem maddelerinden biri olması bekleniyor. Bu arada Ukrayna'nın ittifaktaki statüsünün yükseltilmesi fikri de destek kazanıyor.

Halihazırda her iki taraf da işbirliği faaliyetlerini yönlendiren ve NATO üyeleri ile Ukrayna arasında ortak endişe kaynağı olan güvenlik konularında istişare için bir forum sağlayan NATO-Ukrayna Komisyonu'nda bir araya geliyor.

NATO ülkeleri bir "Ukrayna-NATO Konseyi" kurarak Ukrayna'nın ilişkideki statüsünü yükseltmek istiyor.

Bazı NATO diplomatlarına göre bu fikir ilgi görmeye başladı ve ilişkilerin geliştirilmesine yönelik bir sinyal olacak.

İki NATO diplomatına göre bu, savaşın başlamasından ve Ukrayna'nın üyelik başvurusunda bulunmasından bu yana ittifak ile Kiev arasındaki "siyasi ortaklığın geliştirilmesine" yönelik ilk adım olacak.

Önümüzdeki hafta Oslo'da bir araya gelecek olan NATO dışişleri bakanlarının yeni konseyin şekli ve zaman çizelgesi ile gelecekteki üyeliğin yanı sıra Rusya'ya karşı yaz taarruzuna hazırlanan Ukrayna'ya daha fazla askeri yardım ihtiyacını da görüşmeleri bekleniyor.

Eşit zemin

Plana göre Ukrayna, şu anda olduğu gibi sadece görüşmelere davet edilmek yerine Ukrayna-NATO Konseyi masasında "tam teşekküllü" bir üye olacak.

Görüşmeler hakkında bilgi sahibi iki kişi, Ukraynalıların istedikleri zaman toplantı çağrısı yapabileceklerini ve savaş alanındaki durum hakkında doğrudan bilgi vermenin daha kolay olacağını söyledi.

Bazı uzmanlar , bunun daha önce var olmayan çok çeşitli yeni işbirliği alanlarına kapı açacağını söyledi.

Kaynaklara göre bu alanlar arasında daha fazla istihbarat paylaşımı ve istişare, ortak tatbikatlar, savunma sanayine yatırım ve Ukrayna ile NATO üyesi ülkelerin silahlı kuvvetleri arasında birlikte çalışabilirlik üzerinde çalışarak Kiev'e NATO'nun tebliğ ve standartlarına uyum sağlama seçeneği sunulabilir.

Benzer şekilde, bazı NATO üyesi ülkeler, Ukrayna'nın saldırganı Rusya'nın, artık toplantılar yapılmasa da, ortak bir NATO-Rusya Konseyi'ne sahip olduğuna, ancak ortakları Ukrayna'nın böyle bir konseye sahip olmadığına dikkat çektiler.

Ukrayna 2019 yılında NATO üyeliğini sürdürmeyi taahhüt eden bir anayasa değişikliğini resmen kabul etti.

Ancak ülke son birkaç yılda güvenlik sektöründe çeşitli reformlar gerçekleştirmiş olsa da uzmanlar ve müttefik diplomatlar Kiev'in Batılı kurumlara entegre olmak için yapması gereken daha çok şey olduğunu söylüyor.

Diplomatlar, Kiev ile ortak bir formatın oluşturulmasının Ukrayna'yı geleceğin üyesi olarak şekillendirmeye katkıda bulunacağını ve zamanı geldiğinde sorunsuz bir geçişi mümkün kılmak için NATO standartlarına mümkün olduğunca yaklaştırmaya yardımcı olacağını söyledi.

Ukrayna'nın Vilnius'a Giden Yolu...

NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg geçtiğimiz ay Kiev'e yaptığı ve önemli bir destek gösterisi olarak görülen sürpriz bir ziyaret sırasında "Ukrayna'nın hak ettiği yerin NATO olduğunu" açıkladı.

NATO diplomatları hızlı bir üyeliğin bir seçenek olmadığını kabul etseler de, bazıları Kiev'i resmen üyelik yoluna sokmak istiyor.

İki NATO diplomatı, Doğu Avrupalı şahin üyelerin NATO'nun "Ukrayna'nın savaştan sonra ittifakın bir üyesi olacağını" açıkça belirtmesi gerektiğine inandıklarını söyledi ve katılım için bir yol haritası veya somut bir plan çağrısında bulundu.

Bazı NATO üyeleri de 2008 Bükreş Zirvesi'nin formülünün - Ukrayna'nın yanı sıra Gürcistan'a da bir gün katılacakları sözünün verilmesi - güvenliklerine bağlılık konusunda yeterince açık bir mesaj olduğuna inanıyor.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelenskyy, Batılı askeri müttefikleri üzerindeki baskıyı arttırmak amacıyla, somut çıktılar beklenmemesi halinde Vilnius Zirvesi'ne katılmayacağını söyledi.

Pazartesi günü (22 Mayıs) Japonya'daki G7 Zirvesi'nden dönerken yaptığı açıklamada Zelenskiy, "Vilnius'taki NATO Zirvesi'nden Ukrayna için her hafta değer katıyoruz, zirvede alınacak kararın bizim için işe yaraması için her şeyi yapıyoruz" dedi.

İttifak'a mı?

Özel olarak Ukraynalı yetkililer NATO üyeliğinin yakın olmadığını kabul ediyor, ancak yine de Batı askeri ittifakından bir jest bekliyorlar.

NATO diplomatları Vilnius zirvesi öncesinde toplantının aynı zamanda Ukrayna'nın beklentilerini yönetmekle ilgili olacağını vurguluyorlar.

Stoltenberg Çarşamba günü yaptığı açıklamada "Bu konuda [Ukrayna'nın NATO üyeliği] İttifak içinde farklı görüşler var ve elbette NATO'da karar almanın tek yolu uzlaşıdır" dedi ve "istişarelerin devam ettiğini" sözlerine ekledi.

Brüksel'de German Marshall Fund tarafından düzenlenen bir etkinlikte konuşan Stoltenberg, "Vilnius Zirvesi'nde bu konuda nihai kararın ne olacağını kimse size tam olarak söyleyemez" dedi ancak "herkes Ukrayna'nın İttifak'a üye olacağı konusunda hemfikir" diye ekledi.

Ancak hem kendisi hem de diğer bazı NATO üyeleri, geçen bahar İsveç ve Finlandiya'ya hemen verdikleri desteğin aksine, Kiev'in üyelik teklifine açık destek vermekten ve bunu kabul etmekten kaçındılar. Bunun yerine Kiev'e askeri desteğe odaklanılması gerektiğine işaret ettiler.

Üyelik yolunu şekillendirmek için bir seçenek, NATO üyelerinin Ukrayna'nın birkaç yıl içinde kaydettiği ilerlemeyi değerlendirmeleri ve üyelik teklifini o zaman yeniden değerlendirmeleri olabilir.

Fakat bu seçenek NATO üyelerinin çoğunluğu tarafından desteklenmiyor gibi görünüyor.

Uzmanlar, başlangıçta ABD ve Almanya'nın çok temkinli davrandığını, Macaristan'ın ise Ukrayna ile ikili sorunları nedeniyle kesin bir şekilde karşı çıktığını, Fransa ve İngiltere gibi Avrupa'nın büyük güçlerinin ise kendilerini orta yolda bulduklarını belirtiyor.

Ancak NATO diplomatları, Vilnius zirvesinin önündeki en önemli zorluğun, hızlı bir katılım vaat etmeden NATO'nun "açık kapı politikasını" teyit edecek dengeli bir formül bulmak olacağını söylüyorlar.

Rusya’nın Ekonomik kölesi haline gelen ve Rusya yanlısı Sol siyasetin güçlü olduğu AB ülkelerinin Rusya’nın onay vermeyeceği bu kadar büyük bir adım atması imkânsız gibi.

NATO kaynaklarından Üyelik haberleri gelmesine rağmen NATO resmi olarak bu iddiaları reddediyor.