UKRAYNA SAVAŞI: BATILI ŞİRKETLER HEM AĞLARIM HEM KAR YAPARIM
Rusya'nın Ukrayna'yı işgal sürecinde Rus müziği ve edebiyatını dahi yasaklayarak savaşa tepki vermiş gibi görünen batı dünyasında şirketler bir yandan ağlarken bir yandan kardan vaz geçemiyor.
Dünya kamuoyuna Rusya Batı dünyasına karşı tek başına savaşıyor propagandası yapılsa da, Yapılan araştırma, Ukrayna'nın işgalinden önce Rusya'da yerel birimleri bulunan Batılı firmaların sadece %17'sinin Rusya'dan çıktığını gösteriyor. Kalanlar ise Moskova'ya milyarlarca dolar vergi ödeyerek Ukrayna savaşını finanse ediyor.
Kiev Ekonomi Okulu (KSE) ve B4Ukraine tarafından hazırlanan yeni bir rapor, Rusya'daki çok uluslu şirketlerin 2022 yılında da vergi ödemeye devam ederek Kremlin'in savaşını finanse ettiğini ortaya gözler önüne serdi.
Rapora göre, 24 Şubat 2022'de işgal başladığında Rusya'da iştirakleri bulunan 1.387 Batılı şirketten sadece 241'i (%17) Rusya'dan tamamen çıktı. Rusya pazarından henüz çıkmamış olanların ise geçen yıl Rusya'da 177.2 milyar dolar (162 milyar avro) gelir elde ettiği belirtildi.
Bazı tahminlere göre, askeri çabalarını sürdürmek Rusya'ya günde en az 1 milyar dolara mal oluyor ve özellikle petrol ve gaz fiyatlarının düşmesi ve Rus enerjisine yönelik yaptırımların Kremlin'in birincil gelir kaynağına zarar vermesi nedeniyle Moskova'nın mali durumu üzerinde büyük bir yük oluşturuyor.
Şubat ayında KSE, savaşın başlangıcında Rusya'da faaliyet gösteren uluslararası şirketlerin yarısından fazlasının (%56) hala orada iş yaptığını ortaya koyan bir şirket çıkışları analizi olan Unfinished Business'ı yayınladı, Raporda, "Üç ay daha süren şiddet ve Rus birlikleri tarafından işlenen savaş suçlarına dair artan kanıtlara rağmen neredeyse hiçbir şey değişmedi; KSE tarafından izlenen şirketlerin %56'sı hala Rusya'da kalmaya kararlı" deniyor.
Yabancı firmalar Moskova'ya büyük paralar kazandırıyor
2022 yılında küresel şirketler - savaştan bu yana Rusya'dan ayrılanlar da dahil olmak üzere - Rusya'daki yerel işletmelerinin elde ettiği karlar üzerinden en az 3,5 milyar dolar kar vergisi ödedi.
Rusya'da yerel iştirakleri bulunan uluslararası şirketlerin, çalışanların maaşları üzerinden alınan gelir vergisi, sosyal sigorta ödemeleri ve katma değer vergisi (KDV) dahil olmak üzere bir dizi başka vergi de ödediğini belirten rapor, "Bu, buzdağının sadece görünen kısmı ve muhtemelen toplam vergi bu rakamın çok daha fazlası olduğu tahmin ediliyor. Ancak ödenen vergiden şirketlerin moral kaynağı olması çok daha önemli bir sorun.
Merkezi G7 ve AB ülkelerinde bulunan şirketler, 2022 yılında Rusya'da en çok kâr vergisi ödeyen 20 ülkenin 16'sını temsil ederek kümülatif olarak en yüksek kâr vergisi mükellefleri oldu.
En fazla vergi ödeyen şirketler:
Rapora göre, ABD firmaları Rusya'da en yüksek toplam geliri elde eden ve 2022'de 712 milyon dolar ödeyerek Kremlin'in kasasına kâr vergisi yoluyla en büyük katkıyı yapan şirketler.
Daha sonra Alman firmaları geliyor. Bu şirketler 2022 yılında Rusya'ya 402 milyon dolar kar vergisi ödedi.
Rapora göre, merkezi AB üyesi ülkelerde bulunan şirketler 594 milyon dolar kar vergisi ödedi.
KSE raporuna göre en kötü durumda olanlardan bazıları uluslararası tütün şirketleri. Japon-İsviçreli tütün devi Japan Tobacco International, 2022 yılında Rusya'da 7,4 milyar dolar gelir elde ederek 2021 yılına kıyasla 1,5 milyar dolar daha fazla gelir elde etti. Şirket 2022 yılında 193 milyon dolar kâr vergisi ödedi.
Marlboro sigaralarının ABD dışındaki satıcısı Phillip Morris, 2022 yılında 7,9 milyar dolar gelir elde etti ve 206 milyon dolar kar vergisi ödedi. Philip Morris Şubat ayında yaptığı açıklamada, Rusya'daki işini değerinden daha düşük bir fiyata satmaktansa elinde tutmayı tercih edeceğini söyledi.
Hızlı tüketim malları sektörü (FCMG), 2022 yılında Rusya'da 21 milyar dolarlık satış gerçekleştirerek bir sonraki sırada yer aldı.
Satışları 3 milyar dolardan fazla olan Danone, yerel işletmesi için Rus bir alıcı bulmaya çalıştığını savunuyor ancak şu ana kadar başarılı olamadı. Nestle bazı faaliyetlerini kısıtladı ve Rusya’da reklam vermeyi durdurdu.
Rapora göre şirketler, daha önceki "vazgeçilmezlik" gerekçeleri yerine "uygun fiyatlı, rafta saklanabilir ürünler" ya da "günlük gıda ve hijyen ürünleri" gibi ifadeler kullanmaya başladı.
ABD'li şekerleme üreticisi Mars, 2022 yılında 99 milyon dolar kar vergisi ödeyerek Rusya'daki en yüksek vergi mükelleflerinden biri oldu. Bu yılın Ocak ayında Mars, Rusya'daki işlerinin bazı bölümlerini küçülttüğünü açıkladı.
Raporda verilen bilgilerin doğrudan yatırımlar olduğunu ve ortaklık ,bayilik marka izinleri gibi ticari faaliyetlerin ve Shell ucuz Rus petrolü ile tarihi karlar elde eden dev enerji şirketlerinin bu raporda yer almadığını hesaba katınca Batı dünyasının savaşta Ukrayna’yı değil Rusya’yı finanse ettiği daha net görülüyor.